Admin
20 May, 2019
Thiết kế

Pierre Jaquet-Droz - nhà sáng chế tài năng trong lịch sử ngành đồng hồ

Một trong những thành viên mới nhất trong dàn thương hiệu danh giá của người khổng lồ Swatch Group lại chính là một trong những thương hiệu lâu đời nhất trong lịch sự chế tạo đồng hồ: Jaquet Droz. Có thể nói Pierre Jaquet-Droz là nhà sáng chế tài năng nhất trong lịch sử ngành đồng hồ. Những con rối automata do ông sản xuất là minh chứng “sống” rõ nhất cho niềm tin này. Đây là câu chuyện về Pierre Jaquet-Droz và di sản của ông.

Cuộc đời của Pierre Jaquet-Droz

Ở tuổi 17, Pierre Jaquet-Droz có dự định sẽ tham gia một nhà thờ và theo học một trường về thần học ở Neuchâtel. Ông là con trong một gia đình làm nông ở La Chaux-de-Fonds, từ nhỏ đã được quan sát cha mình làm nghề sửa đồ đạc và bảo dưỡng đồng hồ, Pierre được kỳ vọng sẽ theo một cuộc đời gắn liền với thiên chúa giáo. Với cơ hội được gặp chuyên gia làm đồng hồ Josué Robert cùng với hai người con trai David và Louis-Benjamin, ông từ biệt nhà thờ để tập trung vào sự nghiệp làm đồng hồ. Từ đây, sự nghiệp của ông thăng hoa một cách nhanh chóng.

Automaton "The Writer" được chế tạo bởi Pierre Jaquet-Droz.

Thành công ban đầu từ những chiếc đồng hồ quả lắc dẫn đến việc ông tìm đến những vật liệu cao cấp hơn để đáp ứng được nhu cầu của những vị khách hàng giàu có. Sau đó không lâu, ông kết hôn với con gái của một nhà cung cấp vỏ đồng hồ, Marianne Sandoz-Gendre vào năm 1750. Hai năm tiếp theo tràn ngập hạnh phúc khi ông chào đón hai người con, Julie và Henri-Louis. Không may thay, trong khi sinh hạ người con thứ ba, bé gái Charlotte, Marianne qua đời, không lâu sau đó, Charlotte cũng không qua khỏi.

Với sự ra đi đột ngột của người vợ yêu thương, Pierre dành hết thời gian của mình cho công việc. Nhờ những mối quan hệ, ông có cơ hội được diện kiến vua Ferdinand VI ở Tây Ban Nha. Pierre, khi này 37 tuổi, lên đường đến Tây Ban Nha với người cha vợ và mang theo sáu chiếc đồng hồ. Hành trình từ La Chaux-de-Fonds đến Madrid là một chuyến đi dài, hơn 1500km và 50 ngày sau, Pierre Jaquet-Droz đặt chân đến cung điện hoàng gia.

Sáu chiếc đồng hồ mà ông đem theo mình đến TBN pha trộn thuật làm đồng hồ, khoa học và sự tiến bộ kỹ thuật ở mức độ hiếm thấy, kể cả trong thời kỳ phát triển như hiện nay. Trong đó, có một chiếc đồng hồ điểm chuông, một chiếc đồng hồ chạy mà không cần lên cót (nhờ vào cơ chế giãn nở khác nhau của các loại vật liệu ở một mức nhiệt, làm cho dây cót được lên nhờ vào những đòn bẩy). Những cỗ máy automata được trình bày còn ấn tượng hơn: một bức tượng màu đen sẽ đánh chuông một lần nó được hỏi một câu, một chú chó sủa mỗi khi có ai đó muốn động vào giỏ hoa quả. Chuyện kể rằng tiếng của chú chó giống thật đến mức sau khi nó sủa, những con chó ở ngoài cũng sủa theo.

Automaton "The Musician" chế tạo bởi Pierre Jaquet-Droz

Cả khán phòng đều ngạc nhiên bởi sáu cỗ máy thời gian, tất cả chúng đều được mua ngay lập tức với tổng mức giá 2000 đồng vàng. Trong bức thư được Jaquet-Droz viết ngày hôm sau, ông viết "Con không tin được vua Ferdinand hài lòng thế nào đâu, ngồi trong khán phòng với rất nhiều cận tần nhưng ông cũng không thể cất lên lời nào để diễn tả sự ngạc nhiên".

Với lời ca tụng từ triều đình và món tiền lớn, Pierre Jaquet-Droz về quê nhà với sự tận tâm hơn cho công việc. Bây giờ ông đã là một trong những nhà sản xuất đồng hồ được uy tín nhất ở Neuchâtel, ông quyết định sẽ mở rộng hoạt động kinh doanh. Trong khoảng thời gian này (khoảng năm 1767), Pierre làm việc cùng với sự gia nhập của một cậu bé mồ côi hàng xóm, Jean-Frederic Leschot và con trai của ông, Henri-Louis lúc này đang trong độ tuổi 20.

Những di sản từ sau những năm 1770 đã thực sự mang lại dấu ấn cho nhà sáng lập và thương hiệu Jaquet-Droz cho đến ngày nay. Pierre và nhóm nhỏ những người thợ trẻ tuổi và tài ba với tên gọi "Jaquet Droz và Leschot" tập trung toàn bộ trí lực để tạo ra bộ ba cỗ máy automaton để lại dấu mốc trong sự nghiệp của ông. Bộ ba tuyệt tác cơ học "The Writer" "the Draughtsman" và "the Musician" trình diễn những chức năng được đặt cho tên của mình với vẻ duyên dáng và độ chính xác vượt ngoài sức tưởng tượng của khán giả vào thế kỷ 16.

Năm 1774, Jaquet-Droz quyết định tiếp tục mở rộng đến thành phố London, trung tâm thương mại của cả châu Âu là nơi phù hợp để có một người đại diện, Jaquet-Droz đã giao trọng trách này cho người con trai. Sự đầu tư này không chỉ mang ý nghĩa mở một cơ sở hoạt động ở trung tâm kinh tế, mà còn đặt nền móng cho sự mở cửa đến Trung Quốc, Đông Ấn và Nhật Bản.

Automaton "The Draughtsman" chế tạo bởi Pierre Jaquet-Droz

Vào thời gian này, bộ ba automata bắt đầu một chuyến trình diễn châu lục giống như những nghệ sĩ ở thế kỉ 21. Thay vì những sân vận động, The Writer, Draughtsman và Musician biểu diễn ở những cung điện hoàng gia. Thập kỉ tiếp theo từ năm 1775 đến 1785, cả ba bộ máy cùng Henri-Louis Jaquet-Droz gắn liền với những rạp hát hoàng gia. Đầu tiên là vua Louis XVI và Marie Antoinette ở Paris (1775) rồi tới Hà Lan, vùng Flander rồi quay trở lại Paris, sau đó tới Lyon, Pháp.

Sự nổi tiếng của Pierre cùng nhóm và tác phẩm của mình đã lan rộng khắp thế giới. Đặc biệt ở thị trường Trung Quốc, hãng đã đạt được sự phát triển chưa từng thấy (và cho tới tận ngày nay). Henri-Louis quyết định di chuyển địa điểm từ La Chaux-de-Fonds đến Geneva, nơi ông chuẩn bị mở công xưởng mới gần một năm trước Vacheron Constaintin, cha ông đồng ý với quyết định này.

Từ năm 1784, Jaquet-Droz đồng thời vận hành ba công xưởng sản xuất ra vô vàn đồng hồ để bàn, automata, đồng hồ quả lắc và music box. Phân xưởng đầu tiên ở La Chaux-de-Fonds vẫn hoạt động, địa điểm ở London vẫn rất thành công và địa điểm ở Geneva tập trung sản xuất một khối lượng nhỏ, vẫn đang phát triển đều đặn.

Cận cảnh bàn tay của automaton "The Musician"

Năm 1788 là năm thành công nhất với thương hiệu và cả gia đình ông. Cái tên Jaquet-Droz khi này được gắn liền với thương hiệu đồng hồ xa xỉ, rối cơ học automata và những con chim kim khí. Không may, chỉ hai năm sau đó tình hình kinh doanh đã bị ảnh hưởng. Thị trường Trung Quốc đã từng mang lại rất nhiều lợi nhuận nay hoạt động không được tốt, ở London những vị khách chính phá sản kéo theo tình hình kinh doan giảm sút. Pierre Jaquet-Droz chuyển từ Geneva đến Bienne nơi ông dành những ngày tháng cuối cùng của cuộc đời mình. Henri-Louis cũng mất gần một năm sau đó ở Naples, Italy ở tuổi 39.

Bộ ba kiệt tác automaton

Mẫu chữ viết của automaton "The Writer"

The Writer là cố máy automata đầu tiên được Pierre Jaquet Droz tạo ra và cũng là một trong những tác phẩm phức tạp nhất về kỹ thuật. Vấn đề lớn nhất mà Pierre Jaquet Droz gặp phải là đặt vừa bộ máy phức tạp vào bên trong một bộ khung nhỏ. Vậy nó hoạt động như thế nào? Hoạt động của khuỷu tay và cẳng tay điều khiển hoạt động của cổ tay. Hai bộ bánh răng tách biệt được điều khiển thay phiên nhau bởi một hệ thống cho đến khi kết thúc. Phần nửa thân trên, một bộ máy điều khiển ba trục cam tạo thành một xi lanh dọc có thể xoay. Mỗi một trục cam điều khiển đòn bẩy, tạo nên những hoạt động ngang dọc của cổ tay. Đây là cách cỗ máy viết từng chữ cái.

Độ dài của chữ cái hoặc các từ được sắp đặt bởi những chốt bằng thép có thể thay đổi được sắp xếp xung quanh một đĩa ở phần thân dưới của cỗ máy. Cỗ máy có thể lập trình để viết ra một câu dài 40 chữ cái hoặc ký tự.

Cận cảnh bàn tay của automaton "The Draughtsman"

The Draughtsman là một công trình tâm huyết của Henri-Louis. Những bức tranh của nó chính xác hơn nhiều so với những nét bút của the Writer, nhờ cơ chế ít phức tạp hơn. Nó có thể vẽ tới bốn bức tranh, một bức tranh chân dung của Louis XV, một con chó, một cặp đôi hoàng gia được đoán là Marie Antoinette và Louis XVI và một bức tranh thần Cupid ngồi trên cỗ xe được kéo bởi một con bướm. Nửa thân trên, ba bộ cam cung cấp một độ chính xác cho những bức vẽ cùng với những nét vẽ dài hơn. Khi bánh cam xoay, cậu bé đặt nét bút. Bộ máy còn lại bắt đầu quy trình này cho đến khi bức vẽ được hoàn thiện.

The Musician có ít thông tin về việc chế tạo ra nó, nhưng theo một cách nào đó, nó có sức quyến rũ nhất. Một music box với hình ảnh một người phụ nữ trẻ chơi một nhạc cụ với những ngón tay gõ từng phím đàn. Bản nhạc mà cô trình diễn được sáng tác cho riêng cô vì cô chỉ có thể gõ được những phím đàn ngay dưới tay mình và việc xoay chuyển cũng bị hạn chế. Cả ba bộ máy automata nổi tiếng đều có thể được chiêm ngưỡng ở Musée d'Art et d'Histoire tại Neuchatel, Thụy Sĩ.

Bên trong cỗ máy automaton "The Draughtsman"

Jaquet Droz Grande Second: Mẫu thiết kế đương đại có tầm quan trọng bậc nhất

Ngày nay, thương hiệu Jaquet Droz sở hữu một ví trí đáng ngưỡng mộ trong tập đoàn Swatch. Sau khi được mua lại vào năm 2000, hãng đã được hồi sinh và mang trở lại thời kì đỉnh cao. Năm 2002, Jaquet Droz cho ra mắt mẫu Grande Seconde nổi tiếng, cũng là thời điểm mà "số 8 may mắn" bắt đầu gây chú ý với thế giới đồng hồ. Ngoài Petite Heure Minute, chính Grande Seconde là mẫu thiết kế tiên phong hình thành cho bộ sưu tập daily-wear của Jaquet Droz sau này.

Jaquet Droz Grande Seconde Skelet-One – thiết kế mang số 8 biểu tượng của Jaquet Droz đến với thế giới đồng hồ đương đại cùng mặt dial "skeletonized"

Bộ sưu tập Grande Seconde đặc trưng của Jaquet Droz có nguồn gốc từ những chiếc đồng hồ quả lắc năm 1784 được chế tạo bởi chính tay ông tổ Pierre Jaquet-Droz. Sống trong một kỉ nguyên khai phá khi loài người liên tục tìm kiếm lời giải đáp logic cho những câu hỏi trong tự nhiên, Jaquet-Droz – một nhà thiết kế khoa học luôn đặc biệt chú ý tới ý nghĩa của những biểu tượng. Có lẽ hoàn toàn không phải ngâu nhiên khi ông chọn vẻ đẹp hoàn thiện của hình số 8 để biểu trưng cho thuyết nhị nguyên và tính đối xứng trong những thiết kế mặt đồng hồ của mình: vòng kim giờ, phút và mặt số phụ lớn kết hợp tạo thành hình hài số 8 với tỉ lệ hoàn hảo trên mặt số.

Họ đồng hồ Grande Seconde rộng lớn chứa đựng rất nhiều các phiên bản khác nhau, tất cả đều gây ấn tượng mạnh bởi tính hiện đại và tối giản của mình. Những mẫu Grande Seconde Enamel sở hữu vẻ đẹp rạng ngời nhờ tính thuần khiết và chiều sâu nghệ thuật. Các mẫu Off-Centered lại mang dáng vẻ thú vị với đường lượn lệch tâm nhẹ trên nền đá onyx đen huyền bí.

Những tuyệt tác cơ học: Bird Repeater, Charming Bird và Loving Butterfly

Bộ ba đồng hồ điểm chuông automaton Bird Repeater, Charming Bird và Loving Butterfly xứng đáng là di sản tinh tú của những cỗ automaton từ bàn tay của huyền thoại Pierre Jaquet-Droz, là những "kiệt tác" về kỹ thuật, nghệ thuật và thẩm mỹ đương đại. Bộ chuyển động cơ học của chiếc Bird Repeater, được giới thiệu vào nửa sau năm 2012, bao gồm hệ tourbillon và một bộ điểm chuông. Cơ chế điểm chuông đồng thời cũng di chuyển cỗ máy mini mang tên Mésange, mô phỏng lại giống chim Jura. Cặp chim được đặt trên nền thác nước xinh đẹp mô phỏng lại một địa danh nổi tiếng trong vùng tên Saut du Doubs.

Jaquet Droz Bird Repeater

Charming Bird – thiết kế đạt giải Mechanical Exception tại Grand Prix d'Horlogerie de Genève năm 2015 trình diễn một chú chim biết hót đậu trong một mái vòm Sapphire được rào kín một cách đặc biệt để làm nổi bật hiệu ứng ánh sáng tự nhiên lọt qua chiếc đồng hồ. Mỗi chú chim nhỏ này cần tới 20 giờ làm việc tâm huyết của những nghệ nhân nhà Jaquet Droz, tỉ mỉ trạm khắc từng chi tiết lông, đầu, và đuôi tinh tế. Ngoài ra, các nghệ nhân còn thêm vào nhiều đường sơn siêu mảnh để tạo hiệu ứng thị giác đẹp mắt.

Jaquet Droz Charming Bird

Chiếc Loving Butterfly tinh xảo đề cập cùng lúc 2 truyền thống đặc trưng của Jaquet Droz: những cỗ máy automata và hình dáng con bướm. Tuyệt tác mang kích thước 43mm với màu trắng hoặc vàng hồng này trình diễn những chuyển động chân thực của con bướm, với mỗi lần bấm nút crown đôi cánh sẽ vỗ tới 300 lần trong vòng 2 phút. Ngoài ra, chú thiên thần tí hon được trạm khắc tinh xảo với 40 bộ phận riêng biệt cũng di chuyển cùng cánh bướm nhờ bánh xe xoay tròn vận hành bởi barrel cơ học chung với con bướm. Toàn bộ hoạt cảnh nên thơ này được trình diễn trên nền đá Onyx hoặc Ngọc trai mẹ Polynesian.

Jaquet Droz Loving Butterfly

Tất cả mọi thứ đều được chú ý đến từng chi tiết nhỏ nhất. 40 bộ phận được chạm khắc bằng tay từ vàng trắng hoặc vàng hồng, được lắp ráp thủ công với sự tỉ mỉ siêu phàm, từ những cánh tay nhỏ bé và khuôn mặt bướng bỉnh của thần Cupid, tới những chiếc chân và sợi râu của con bướm. Hình tương cây cối, chỉ dày 0.2mm, đều được làm từng cái một giống như kim đồng hồ, thể hiện sự tinh thông của ngành chế tác hòa làm một cùng nghệ thuật. Sự tương phản giữa chất liệu vàng kinh điển và mặt đồng hồ đá quý tự nhiên, dù là onyx hay ngọc trai đen của Polynesian đều khiến cho cỗ máy thời gian này thêm phần mê hoặc.

Mất tới 3 năm để phát triển tuyệt tác đồng hồ automaton này, với hai bằng sáng chế được trao đầy tự hào. Bộ dự trữ năng lượng, được duy trì bởi 3 xilanh được lên dây cót bằng tay, cho phép con bướm vỗ cánh 300 lần trong vòng khoảng 2 phút. Bộ chuyển động sở hữu con lắc dao động (rotor) làm từ vàng 22 carat, được trang trí giống với bánh của cỗ xe kéo như một biểu tượng của sự sống. Tất cả những mật mã của ngành chế tác đồng hồ xa xỉ được thể hiện qua 2 phiên bản, đều có đường kính 43mm, ngập tràn ánh sáng của vàng, và được đặt trên dây đồng hồ làm từ da cá sấu. Kiệt tác cơ khí này chỉ dành cho những người đam mê đồng hồ đích thực, mỗi phiên bản đều chỉ được sản xuất 28 chiếc và đi kèm với giấy chứng nhận được ký bởi nghệ nhân của Jaquet Droz.

Jaquet Droz Loving Butterfly Unique Pieces Opal, độc bản mới nhất của automaton Loving Butterfly được ra mắt năm nay

Jaquet-Droz & Leschot; Jean-Georges Rémond & Co.

Mới đây, nhà đấu giá danh tiếng Antiquorum vừa mới hé lộ một trong những sáng tạo mang tính kinh điển có nguồn gốc từ Jaquet Droz mang tên: Jaquet-Droz & Leschot; Jean-Georges Rémond & Co. Có quá nhiều điều để nói về tuyệt tác này, một thiết kế được nhiều chuyên gia đánh giá là kiệt tác hội tụ những tinh hoa về kỹ thuật, nghệ thuật và trình độ thủ công. Mang vẻ đẹp cổ điển tới lặng người, và có lẽ là chiếc đồng hồ để bàn có hình dáng độc nhất vô nhị gợi ra hình của những bình thủ công tinh xảo theo phong cách tân cổ điển, Jaquet-Droz & Leschot; Jean-Georges Rémond & Co có bộ hiển thị giờ ở trung tâm, ẩn chứa một cỗ automata chim hót chân thực, được đúc từ vàng 18K và ngọc trai, trang trí hoàn thiện tráng men.

Điều đưa tầm giá trị của chiếc đồng hồ này lên tới kinh điển chính là giá trị về nghệ thuật và lịch sử. Jaquet-Droz & Leschot; Jean-Georges Rémond & Co được hoàn thiện năm 1795, từ khi bộ đội "huyền thoại" Jaquet-Droz & Leschot còn đang ở thời kì đỉnh cao của mình. Ẩn trong diện mạo tân cổ điển kì công là chú chim automata có tên "L'Oiseau privé", với phần thân được khắc bởi nghệ sĩ Jean-Jacques Flipart (1719-1782) – một trong những huyền thoại của ngành điêu khắc; điểm nhấn cuối cùng là bức họa người phụ nữ thưởng lãm chim cảnh được vẽ bởi danh họa François Boucher (1703-1770). Jaquet-Droz & Leschot; Jean-Georges Rémond & Co được dự đoán có giá trị từ 1 triệu cho tới 2 triệu đô, là minh chứng rõ ràng cho giá trị về lịch sử và nghệ thuật của thương hiệu Jaquet Droz – cây cổ thụ gần 300 tuổi trong thế giới đồng hồ Thụy Sỹ.