Admin
24 December, 2018
Kiến trúc

Từ sơ phác đến tác phẩm kiến trúc: Những sơ phác của Moshe Safdie

Tên tuổi của KTS Moshe Safdie được biết đến từ cuộc triển lãm quốc tế về nhà ở tại Monreal (Canada) – Cuộc triển lãm "Habita 67" đã đưa Moshe Safdie lên hàng những KTS danh tiếng của thế kỷ 20. Tại đây, ông đã xây dựng một khu chung cư lớn gồm những căn hộ xếp chồng lên nhau cao chừng 12 tầng và kéo dài hàng trăm mét bên bờ sông Saint Lanrence. Những căn hộ này tất cả đều có mặt bằng hình chữ nhật, là những khối hình hộp xếp không theo một trật tự nào, để lộ ra những lỗ hổng lớn khiến quần thể chung cư trông rất sinh động, lạ lùng và lộn xộn.

Luận văn Thạc sĩ của Moshe Safdie với những hình sơ phác lộn xộn của chung cư đã thuyết phục được Ban tổ chức thực hiện xây dựng đồ án này trong triển lãm "Habita 67" – Hình sơ phác (Hình 1) đã mô tả được tính chất lộn xộn của một xã hội đang phát triển hàng ngày. Khi xây dựng lên, hình ảnh của chung cư càng thêm hấp dẫn (hình 2). Chung cư có 6 kiểu căn hộ điển hình. Tuy các căn hộ xếp ngang dọc lộn xộn nhưng lối đi đến từng căn hộ được đảm bảo là không phải đi qua một căn hộ nào khác. Mái bằng căn hộ dưới là sân trời của căn hộ trên. Các căn hộ được sản xuất trong nhà máy mang đến hiện trường lắp ghép theo trật tự của bản thiết kế, trật tự này rất phức tạp nhằm tạo nên sự đa dạng, tạo nên những lỗ hổng lớn. Chung cư có 354 khối hộp lắp thành 146 căn nhà khác nhau, mỗi căn nhà có một sân thượng từ 20 – 90m2.

Khu chung cư lớn gồm những căn hộ xếp chồng lên nhau cao chừng 12 tầng và kéo dài hàng trăm mét bên bờ sông Saint Lanrence

Năm 2005, Moshe Safdie thiết kế Bảo tàng lịch sử Holocaust, được xây dựng tại Yad Vashem, Jerusalem, Israel. Đây là một bảo tàng rất kỳ lạ có hình dài như một cái ống mà tiết diện là hình tam giác. Hình sơ phác của ông (hình 3) cho thấy bảo tàng nằm dài trên cánh đồng và đoạn cuối cùng hai cạnh của tam giác mở ra như đón lấy sự phát triển tương lai của Israel. Yad Vashem là khu tưởng niệm chính thức của Israel cho các nạn nhân của Holocaust (lò thiêu người) do phát xít Đức lập ra để tiêu diệt người Do Thái. Khu tưởng niệm này được thành lập năm 1953 nằm trên sườn phía tây của núi Herzl ở Jerusalem cao 804m trên mực nước biển và tiếp giáp với rừng Jerusalem. Hình 4 là ảnh chụp toàn cảnh nhà tưởng niệm nằm lẫn trong đất, một đầu lộ rõ tiết diện công trình hình tam giác, đầu kia mở xòe ra. Yad Vashem nằm lẫn trong đất, hình 5 là những ảnh của nạn nhân, ở đây lưu lại 6 triệu tên hay ảnh của nạn nhân Do Thái. Lối vào phía đầu của công trình tưởng niệm. Toàn bộ công trình đúc bằng bê tông trần, ánh sáng lấy từ trên xuống.

Bảo tàng lịch sử Holocaust, được xây dựng tại Yad Vashem, Jerusalem, Israel

Tại Bắc Kinh, Moshe Safdie làm một Trung tâm biểu diễn nghệ thuật, xây dựng từ 12/2001 đến 7/2007. Hai sơ phác của ông (hình 6) đã được thực hiện thành một công trình đẹp đẽ hoành tráng (hình 7).

Trung tâm biểu diễn nghệ thuật, xây dựng từ 12/2001 đến 7/2007

Từ năm 2009 đến năm 2010 và 2011 ông thực hiện một quần thể công trình đồ sộ, khiến tiếng tăm của ông càng thêm lừng lẫy, đó là Marina Bay Sands tại Singapore. Sơ phác đầu tiên của quần thể (hình 8) đã thể hiện ý đồ bố cục chung của Marina Bay Sands là gồm 3 khách sạn lớn là ba cột trụ đỡ một vườn treo trên cao, ở dưới có nhiều công trình thấp như những làn sóng và một bảo tàng khoa học nghệ thuật hình bông hoa nở. Khi xây dựng xong ta thấy ý đồ trên đã được thực hiện khá trung thành với hình ảnh sơ phác (hình 9). Riêng công trình chủ đạo là vườn treo nằm trên 3 khách sạn đã được sơ phác tìm ý bằng nhiều nét vẽ táo bạo (hình 10). Bảo tàng khoa học nghệ thuật là một điểm nhấn quan trọng trong bố cục chung, tuy thấp nhưng là điểm kết thúc chuỗi 3 làn sóng các không gian dịch vụ nên nó phải có một hình ảnh hấp dẫn: Một đóa hoa nở rộ (hình 11 là 4 sơ phác, hình 12 là thực tế đã xây dựng). Đây là bảo tàng đầu tiên trên thế giới kết hợp cả khoa học và nghệ thuật. Quần thể Marina Bay Sands do Moshe Safdie thiết kế kiến trúc, những kết cấu phức tạp được hãng kết cấu nổi tiếng thế giới Ove Arup giải quyết, phần cảnh quan do Peter Walker and Partners đảm nhiệm phần thiết kế, hãng Peridian International Inc thi công.

Marina Bay Sands tại Singapore

Trung tâm biểu diễn nghệ thuật Kauffman được Moshe Safdie thiết kế đã xây dựng hoàn thành vào ngày 16/9/2011 tại Kansas City, Hoa Kỳ. Hình sơ phác nguệch ngoạc của ông (hình 13) đã được thực hiện hoàn toàn trung thành (hình 14), đó là mặt trước công trình với chính diện mở rộng toàn bằng kính, nhưng mặt sau gồm nhiều mặt cong chồng khít lên nhau rất phức tạp. Công trình này cũng chứng minh sức tưởng tượng không gian của Moshe Safdie rất phong phú.

Bảo tàng Artscience – Singapore

Qua một số công trình nêu trên ta thấy Moshe Safdie có óc tổ hợp không gian phong phú, ông không làm một công trình nào có hình ảnh ngôi nhà thông thường, ngay cả quần thể chung cư "Habita 67" có những căn hộ vuông vắn, nhưng lại được sắp xếp lộn xộn lủng củng. Các sơ phác của ông tuy rất nguệch ngoạc nhưng đều nêu lên những yếu tố cốt lõi của bố cục để khi triển khai trong thực tế đạt được ý đồ của tác giả.